بررسی روش های کاربرد اسانس تعدادی از گیاهان دارویی بر کنترل بیماری قارچی پس از برداشت هلو ناشی از قارچ (rhizopus stolonifer)

اسانس ها به عنوان ترکیباتی پیچیده در قسمت های مختلف گیاهان تولید شده و وظایف مختلفی را بر عهده دارند. امروزه پیامد های سوء استفاده از سموم مهلک شیمیایی در امر کنترل آفات و بیماری های گیاهی، توجه بیشتر مسئولین را به بهینه سازی روشهای کنترل ضایعات از طریق استفاده از نیروهای بالقوه موجود در طبیعت معطوف داشته است. یکی از روشهای نوین مبارزه با عوامل مذکور، استفاده از ترکیبات طبیعی از جمله اسانس های گیاهان دارویی می¬باشد. به منظور بررسی اثر تعدادی از اسانس های گیاهان دارویی و ادویه ای با غلظت های مختلف بر کنترل پوسیدگی نرم (rhizopus stolonifer) و کیفیت پس از برداشت میوه های هلو آزمایشی در دو حالت مستقل در شرایط درون شیشه ای و در شرایط طبیعی، بر روی میوه انجام شد. این آزمایش ها به صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار صورت گرفت. تیمارهای آزمایش درون شیشه¬ای شامل 2 روش (مخلوط با محیط کشت و تدخینی) و اسانس 10 گیاه دارویی]میخک(syzygium aromaticum)، دارچین(cinnamomum zeylanicum)، زردچوبه(curcuma longa)، نعناع فلفلی(menth apiperita)، آویشن(thymus vulgaris)، مرزه(satureia hortensis)، اسطوخودوس(lavandula angustifolia)، زیره سبز(cuminum cyminum)، زیره سیاه(bunium persicum) و رازیانه(foeniculum vulgar)[ هر یک در 5 غلظت مختلف (0، 200، 400، 600 و 800 میکرولیتر بر لیتر) بودند. تیمارهای آزمایش در شرایط طبیعی روی میوه شامل اسانس 8 گیاه دارویی]میخک (syzygium aromaticum)، دارچین (cinnamomum zeylanicum)، نعناع فلفلی (mentha piperita)، آویشن (thymus vulgaris)، مرزه (satureia hortensis)، زیره سبز (cuminum cyminum)، زیره سیاه(bunium persicum) و رازیانه (foeniculum vulgar)[ در 5 غلظت ذکر شده با روش تدخینی بودند. صفات اندازه گیری شده در شرایط درون شیشه¬ای شامل قطر هاله رشد کلنی قارچ و درصد ممانعت از رشد قارچ و در شرایط طبیعی، صفات اندازه گیری شده شامل درصد مواد جامد محلول کل، اسیدیته قابل تیتراسیون، اسیدیته، شاخص طعم، درجه پوسیدگی، درصد کاهش وزن، میزان آنتوسیانین و میزان کربوهیدرات بود. نتایج بدست آمده نشان داد که در شرایط درون شیشه¬ای، در کنترل قارچ مذکور اسانس میخک قوی ترین اسانس ها بود به طوری که میزان رشد قطری قارچ در محیط کشت حاوی اسانس میخک 67/10 میلی متر ارزیابی شد و درصد بازدارندگی آن 80 درصد محاسبه گردید. بیش ترین میزان رشد قارچ مربوط به محیط کشت حاوی اسانس اسطوخودوس با 46/35 میلی متر و درصد بازدارندگی 22/35درصد بود. از میان روش های بکاربرده شده، روش تدخینی به دلیل اثر مهارکنندگی بیشتر در کنترل قارچ مذکور موثرتر ارزیابی گردید. اما در شریط طبیعی اسانس دارچین نسبت به سایر اسانس¬ها دارای اثرات بهتری در کنترل عامل بیماریزا و خصوصیات کیفی میوه بود. بنابراین، نتایج نشان داد که اسانس های مورد استفاده دارای اثرات قوی در کنترل پوسیدگی میوه هلو بود و سبب حفظ صفات کیفی و ماندگاری هلو در شرایط پس از برداشت شده اند.